Trong lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, lực lượng TNXP là biểu tượng rực rỡ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tinh thần yêu nước của lớp lớp thanh niên, chẳng những Đảng ta, nhân dân ta vô cùng tự hào mà cả thanh niên tiến bộ trên toàn thế giới cũng hết sức khâm phục.

 Tổ quốc ta, nhân dân ta đời đời biết ơn công lao của hơn 5000 liệt sỹ TNXP đã hiến trọn tuổi xuân, vĩnh viễn nằm lại trên các cung đường, các trọng điểm; hơn 1000 TNXP là thương binh, bệnh binh đã góp một phần xương máu của mình trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Chiến tranh đã lùi xa, thế hệ trẻ hôm nay tự hào và cảm phục những chiến công oanh liệt của lực lượng TNXP, xin chia sẽ những hy sinh mất mát lớn lao, những nỗi niềm trăn trở của các anh các chị. Ôn lại truyền thống TNXP, tuổi trẻ chúng ta hôm nay rút ra những bài học kinh nghiệm, có thêm hành trang về bản lĩnh chính trị, ý chí và nghị lực, quyết tâm rửa nhục đói nghèo, lạc hậu, đem tất cả trí tuệ, sức lực, nhiệt tình của mình góp phần xây dựng quê hương đất nước!
Để ghi nhận những cống hiến to lớn và những thành tích xuất sắc của lực lượng TNXP, Bác Hồ đã nhiều lần gửi thư khen ngợi, Đảng và nhà nước đã tặng thưởng cho lực lượng TNXP nhiều danh hiệu cao quý như: Danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, huân chương sao vàng, huân chương Hồ Chí Minh, huân chương độc lập hạng nhất, 9 huân chương lao động hạng nhì và hạng ba.
Tổng đội TNXP giải phóng Miền Nam còn được tặng thưởng: Huân chương thành đồng hạng nhất, huân chương quận công hạng ba, 3 huân chương thành đồng hạng ba, 18 huân chương giải phóng hạng nhất, 62 huân chương giải phóng hạng nhì, 217 huân chương giải phóng hạng ba
Trong hy sinh, mất mát đau thương, trong sự cống hiến và trưởng thành của lực lượng TNXP thời chống Mỹ - Ngã ba Đồng Lộc là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là đỉnh cao của cuộc chiến tranh toàn dân toàn diện, là biểu tượng của lòng dũng cảm vô song, trí thông minh anh dũng tuyệt vời của tuổi trẻ mà tiêu biểu là sự hy sinh anh dũng của 10 nữ anh hùng liệt sỹ TNXP Ngã ba Đồng Lộc.
Năm 1989 Ngã ba Đồng Lộc được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia và Trung ương Đoàn chọn làm nơi tưởng niệm liệt sỹ TNXP toàn quốc. Năm 1995 Trung ương Đoàn đã đầu tư xây dựng một số hạng mục công trình:
+ Tượng đài chiến thắng: Nằm dưới thung lũng trong khuôn viên của khu di tích, nơi đây ngày xưa chi chít hố bom. Phía trước mặt Tượng đài là Ngã ba nơi giao nhau của ba huyết mạch giao thông, sau lưng Tượng đài là dãy núi Mũi Mác. Tượng đài chiến thắng Đồng Lộc là biểu tưởng bất hủ của sức mạnh, ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần vươn lên đạp bằng mọi gian nan, nguy hiểm của lực lượng TNXP, bộ đội, công nhân giao thông, công an, dân quân, nhân dân … xung quanh chân Tượng đài là biểu tượng của khói lửa, đạn bom và các áng mây biểu trưng cho hoà bình, hy vọng và màu xanh bất diệt của bầu trời Đồng Lộc, dưới chân Tượng đài là Lư hương, Bệ đá, xung quanh chân Tượng đài xếp hình cánh cung đó là những Bức phù điêu miêu tả không khí sôi nổi, khẩn trương của TNXP, công nhân giao thông, bộ đội, dân quân, lái xe, nhân dân Đồng Lộc và các xã lân cận san, lấp hố bom, làm đường, rà phá bom mìn, bắn máy bay địch, … dẫn đường cho xe qua. Tường đài chiến thắng do nhóm kỹ sư thiết kế – hoạ sỹ Lê Đình Quỳ, Quốc Lập sáng tác. Tượng đài được khởi công vào ngày 15 tháng 7 năm 1995 và khánh thành vào dịp kỷ niệm 30 năm chiến thắng Đồng Lộc 15/7/1998. Để chuẩn bị kỷ niệm 40 năm chiến thắng Đồng Lộc và tưởng niệm 40 năm ngày hy sinh của 10 nữ anh hùng liệt sỹ TNXP, Trung ương Đoàn đã đầu tư nâng cấp toàn bộ khu vực tượng đài như ốp đá phần chân tượng, làm lại sân hành lễ, trồng cây cảnh, tạo nên khu tượng đài hoành tráng, uy nghiêm.
+ Biểu tượng lưu niệm của ngành giao thông vận tải:  Cột biểu tượng lưu niệm của ngành giao thông vận tải nằm ngay chính Ngã Ba là nơi giao nhau của 3 tuyến đường: Khe Giao - Đồng Lộc, Lạc Thiện - Đồng Lộc, Ba Giang - Đồng Lộc. Công trình được khởi công vào tháng 12/ 1991 và khánh thành vào ngày 26/03/1992.
+ Nhà bia tưởng niệm TNXP toàn quốc: Nhà bia được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đầu tư xây dựng năm 1998 khắc tên 1950 anh hùng liệt sỹ TNXP toàn quốc và các anh hùng liệt sỹ hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc, hai bên là danh sách các anh hùng liệt sỹ TNXP hy sinh trên mọi miền Tổ quốc.
Thể theo nguyện vọng của các cựu TNXP, cựu chiến binh, ngày 26/3/2007 Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đầu tư, Tổng công ty cao su Việt Nam tài trợ đã xây dựng, nâng cấp toàn bộ khu vực nhà bia, hệ thống đường đi lối lại phù hợp, tạo điều kiện cho mọi đối tượng nhất là những thương binh nặng, những người khuyết tật có thể dễ dàng lên thăm viếng. Nhà Bia được cải tạo lại dựa trên phần thiết kế cũ vừa mang tính truyền thống dân gian, vừa mang tính hiện đại. Hiện nay đã có gần 4000 liệt sỹ TNXP toàn quốc, liệt sỹ hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc lưu danh tại nhà bia.
Nhà bia tưởng niệm TNXP toàn quốc chính là trang sử hào hùng và bi tráng của lịch sử, là hiện thân của lực lượng “vai trăm cân, chân vạn dặm” không tiếc tuổi xuân và xương máu vì nền độc lập tự do của dân tộc. Tên tuổi của các anh hùng liệt sỹ TNXP sẽ được lưu danh muôn đời, để lớp con cháu ngưỡng vọng, tôn kính, tự hào.
+ Khu mộ 10 nữ anh hùng liệt sỹ TNXP: Cách nhà bia tưởng niệm TNXP chừng 100m, cùng nằm ở dãy đồi Trọ Voi cao vút thông xanh là khu mộ của 10 cô gái TNXP thuộc Tiểu đội 4 - Đại đội 552 - Tổng đội 55. Các cô đã dũng cảm kiên cường giữa làn mưa bom bão đạn của quân thù và hy sinh cùng một lúc khi tuổi đời mới 18, đôi mươi (vào hồi 16h ngày 24 tháng 7 năm 1968 (tức 26/6/ Mậu Thân). Thi hài của các cô được mai táng tại nơi các cô đóng quân (đồi Bãi Dịa xóm Mai Long, xã Xuân Lộc) cách đồi Trọ Voi khoảng 2km. Năm 1976 phần mộ của các cô được chuyển về nghĩa trang liệt sỹ huyện Can Lộc, năm 1990 sau khi Khu di tích được đầu tư xây dựng phần mộ của các cô  được đưa về đúng nơi các cô hy sinh. Khu mộ 10 cô được mở rộng và tôn tạo năm 2000, năm 2005 Tổng công ty Tư vấn Giao thông thuộc Bộ Giao thông Vận tải đã đầu tư nâng cấp cho khu mộ khang trang hơn
Khu mộ 10 nữ anh hùng liệt sỹ TNXP trở thành điểm đến của du khách trong và ngoài nước. Tên tuổi của 10 cô gái mãi mãi trường tồn cùng non sông đất nước, mãi mãi là thiên anh hùng ca của dân tộc Việt Nam anh hùng.
+ Nhà truyền thống TNXP toàn quốc: Nhà trưng bày truyền thống TNXP toàn quốc là nơi mà lịch sử TNXP hiện lên tráng liệt, rõ nét và sống động nhất. Gian chính diện có nhóm tượng Bác Hồ,  cụm tượng bộ đội, TNXP. Những câu khẩu hiệu đã từng là lý tưởng cháy bỏng của thanh niên được đóng dày cả ba gian trong phòng lớn, 100 hiện vật gốc, 12 ảnh gốc và 145 hiện vật được phục chế cho người xem thấy cuộc sống lao động, chiến đấu của TNXP trên mọi ngã đường với tinh thần: “tất cả cho tiền tuyến” “Địch phá một, ta làm mười” một cuộc sống sôi động đầy chất thép nhưng cũng đầy lãng mạn. Hiện vật gồm đồ đạc sinh hoạt, dụng cụ lao động, chiến đấu của TNXP: xe bò, xe cút kít, ống nhòm, xắc cốt; Bộ đội với nòng pháo cao xạ; Công nhân giao thông với máy xúc, máy ủi; Những bức ảnh chụp trong giờ chiến đấu, cảnh đời thường và cảnh ca hát của TNXP. Hiện nay nhà bia vừa được bổ sung thêm cụm tượng TNXP thể hiện sinh động không khí sinh hoạt và tinh thần lạc quan của thế hệ TNXP.
+ Phòng trưng bày truyền thống Ngã ba Đồng Lộc: Phòng truyền thống Ngã ba Đồng Lộc nằm kề nhà truyền thống TNXP toàn quốc thành một khối liên hoàn. Tại đây có một hệ thống sa bàn lập trình bằng điện tử được thiết kế khá hiện đại, tái hiện lại chiến trường Đồng Lộc trong những năm tháng chiến tranh. Nhà trưng bày có những hiện vật rất đáng quý như bức thư chị Võ Thị Tần gửi mẹ, bộ quần áo của chị Xuân, dây điện và thỏi nam châm phá bom của anh Vương Đình Nhỏ, bát ăn cơm của các cô, sổ lý lịch, sổ ghi bài hát của chị Hường và các ảnh tư liệu của các phóng viên chiến trường như Văn Sắc, Phan Thoan, Nguyên ái…Ngoài những hạng mục phục chế di tích chiến tranh, Trung ương Đoàn còn đầu tư thêm một số hạng mục phụ trợ cho khách tham quan như: Nhà nghỉ, hội trường, nhà làm việc của Ban quản lý, sân bãi đậu xe…
Bên cạnh việc đầu tư xây dựng các hạng mục công trình để làm khang trang đẹp đẽ hơn toàn cảnh của khu di tích, điều mà chúng ta không thể không nói đến đó là trong nhiều năm qua Ngã ba Đồng Lộc luôn là đề tài là nguồn cảm hứng phong phú cho các nhà thơ, nhà văn, nhà biên kịch, các đạo diễn sáng tác và thể hiện các chương trình ở Đồng Lộc. Về phim truyện có “ Vầng trăng trinh nữ ” của Lưu Trọng Ninh, phim tài liệu có “Hương bồ kết ”  của Trần Minh Đại, “ Người chị cả của tiểu đội nữ anh hùng ” của Phan Trung Thành, về truyện ký có “Trái tim Đồng Lộc” của Bùi Minh Huệ, “Mười cô gái Ngã ba Đồng Lộc” của Nghiêm Văn Tân “Trường ca Đồng Lộc” của Nguyễn Ngọc Phú; tuyển tập thơ văn của Hội văn học nghệ thuật Hà Tĩnh và rất nhiều bài thơ đã đi vào lòng người như “Ngã ba Đồng Lộc” của Cù Huy Cận, “Cúc ơi” của Yến Thanh, “Lời thỉnh cầu ở nghĩa trang Đồng Lộc” của Vương Trọng, nhiều bài được các nhạc sỹ phổ nhạc thành những ca khúc nổ tiếng như bài “Tình yêu của mẹ” thơ của Hồng ánh nhạc của Phan Huỳnh Điểu, “Cúc ơi” thơ Yến Thanh nhạc Bùi Hăng Ry và hàng trăm ngàn tác phẩm với nhiều thể loại phong phú đã làm nên một Đồng Lộc vĩnh hằng mãi mãi khắc sâu vào tâm khảm của người dân Việt Nam. Ngã  ba Đồng Lộc với hàng triệu lượt khách mỗi năm đã thực sự trở thành địa chỉ đỏ, nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho đồng bào và thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Nhân dịp kỷ niệm 40 năm chiến thắng Ngã ba Đồng Lộc và tưởng niệm 40 năm ngày hy sinh của 10 nữ anh hùng liệt sỹ TNXP, tại Ngã ba Đồng Lộc sẽ diễn ra nhiều hoạt động đó là: Tổ chức hội thảo về chiến thắng Đồng Lộc, gặp mặt truyền thống các nhân chứng và các lực lượng chiến đấu tại Ngã ba Đồng Lộc, truyền hình trực tiếp đêm giao lưu ca nhạc, lễ trao giải các ca khúc đạt giải sáng tác về Đồng Lộc, tổ chức nhiều hoạt động như cắm trại, và các hoạt động hội trại, hội chợ, cắm hoa, triển làm chứng tích tội ác đế quốc Mỹ đối với phụ nữ và nhiều hoạt động khác. Cũng nhân dịp này Ban quản lý khu di tích Ngã ba Đồng Lộc vinh dự được đón nhận huân chương lao động hạng III, phần thưởng cao quý của nhà nước trao tặng.
Nhân dịp này, chúng tôi những người được đảm nhân công việc phục vụ tại Khu di tích xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn đối với sự quan tâm của Đảng, nhà nước, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Các Bộ, Ban ngành Trung ương, lãnh đạo Tỉnh và các sở ban ngành cấp tỉnh, các tổ chức, cá nhân trong cả nước bằng tấm lòng nghĩa tình thơm thảo đã chung tay góp sức để xây dựng khu di tích Ngã ba Đồng Lộc ngày càng khang trang đẹp đẽ, xứng đáng tầm vóc của khu di tích lịch sử trên mảnh đất Ngã ba Đồng Lộc anh hùng.

Hà Tĩnh, tháng 5 /2008
Nguyễn Văn Thắng
Trưởng bql khu di tích Ngã ba Đồng Lộc